Wat deugt er niet aan Moral Injury?

Één ding voorop. Aan het begrip Moral Injury deugt heel veel. Het is juist dat het niet deugt dat er een Moral Injury kan ontstaan.

Het begrip Moral Injury ontstond in de VS.

Wat is een Moral Injury?

Professor en psychiater Jonathan Shay introduceerde het begrip Moral Injury in de jaren ’90 van de vorige eeuw. Hij en zijn collega’s baseerden zich op veel en uitgebreide getuigenissen van militairen en veteranen. Het falen van hun leidinggevenden gaf hen de gewaarwording van onrechtvaardigheid.
Shay’s definitie bevat drie componenten: Moral injury is actueel als (1) er verraad was van wat moreel juist is; (2) door iemand die een legitieme autoriteit heeft; (3) en in situaties met een hoge inzet.

Sindsdien zijn er meerdere definities gegeven. Kent Drescher en collega’s (2011) zien Moral Injury als een ‘verstoring in het vertrouwen in de eigen en andermans drijfveren, of een verstoring in het vermogen zich te gedragen op een juiste en ethische wijze.’ Brett Litz en collega’s (2009) hanteren deze definitie: ‘de voortdurende psychische, biologische, gedragsmatige, spirituele, sociale impact van het zelf verrichten van, niet kunnen voorkomen van, of getuige zijn van handelingen waarin diep gewortelde morele overtuigingen en verwachtingen worden geschonden.’

Moral Injury gaat over moraliteit en ethiek. Het is een morele verwonding. Het deugt niet. Dat is wat niet deugt en tot een morele verwonding leidt. Het gaat in tegen wat goed, eervol, rechtvaardig en heilzaam is.

Wat zijn aanleidingen voor een Moral Injury?

In het Nederlandstalige boek Moral Injury, verborgen littekens van het innerlijk strijdveld van Daniel Muller en Erwin Kamp (red.) staan ook de getuigenissen van diverse Nederlandse militairen. Een niet-functionerende leidinggevende in oorlogsgebied in Afghanistan, de zorg aan een kind moeten afbreken doordat de eenheid orders krijgt elders in te grijpen, de val van Srebrenica, de zwart-wit reacties na terugkeer en onvolledige informatie door de Nederlands overheid. Het zijn zo wat voorbeelden uit het boek.

Ok.
Dat zijn militairen.
Hoe ziet dat met opgroeiende kinderen.

Krijgen opgroeiende kinderen een Moral Injury door verkeerde zorg?

Je broertje of zusje bewusteloos geslagen zien worden, je moeder geslagen zien worden, zonder uitleg of contact in een tehuis terechtkomen, stelselmatig gekleineerd worden door je vader. Het zijn zo wat voorbeelden uit mijn praktijk.

Je hoeft als kind helemaal niet in een oorlogssituatie op te groeien om in een slagveld terecht te komen. Misbruik en mishandeling zijn helaas voorbeelden van teveel van het slechte bij verkeerde zorg. Teveel van het goede, bemoederd, betutteld en doodgeknuffeld worden, beknelt je natuurlijke ontwikkeling. Te weinig van het goede, niet of nauwelijks in beeld zijn, geen gepaste aandacht ontvangen, is een uitputtingsslag doordat weerklank voor jouw vitaliteit ontbreekt. Als er al geen klappen vallen, dan nog zijn er genoeg aanleidingen bij verkeerde zorg die een innerlijk slagveld voor jou opleveren.

Voordat het woord ‘vergeving’ ook maar ergens op slaat, is het noodzakelijk alle sporen van doodsangst, schuld en schaamte, machteloosheid, krachteloosheid, minderwaardigheidsgevoelens, eenzaamheid, verlatenheid en woede in kaart te brengen. En ook de innerlijke strijd met dat het niet deugt. Dat het niet deugt dat jij als kwetsbaar, feilbaar, onbevangen en moedig mensenkind zo bent bejegend door mensen die je hadden moeten beschermen, waarderen en bekrachtigen.

‘Hadden moeten doen’ is directe verwijzing naar moraliteit.

Hoe los je het wel op? Zo’n Moral Injury in je moederwond?

Door te starten met het helen van je moederwond. En door je vizier gericht te houden op de moraliteit ervan. Dat is hetgeen niet deugt aan de verkeerde zorg, waardoor bij jou een moederwond ontstond.

Door je rekenschap te geven van je emoties. Stap voor stap ontdekken welke wensen er voor jou bestaan onder je angst, schuld en schaamte, machteloosheid, krachteloosheid, minderwaardigheidsgevoelens, eenzaamheid, verlatenheid en woede. Hoe had het wel moeten zijn?
Door je rekenschap te geven van je overtuigingen en je oordelen. Welke heb je als het ware ingeslikt, maar horen bij de ander? Waar sta jij wel voor?
Door je aandeel te zien in hoe je, voor de maximaal haalbare stabiliteit en veiligheid, helpt geholpen een verziekt familiesysteem in stand te houden. Geen zorg, dit is heel verstandig. Zo heb je voor jezelf gezorgd. Gezorgd dat je de grootste kans had om te overleven. Je met je collaboratie verzoenen, vergt wel innerlijk werk.
Accepteren dat je als kind machteloos en krachteloos was om jezelf te redden of om structureel iets aan de situatie te kunnen verbeteren. Ontdekken dat dat voor een volwassene, ondanks moederwond, helemaal niet geldt! Je kunt het initiatief weer naar je toetrekken. Je stopt met slachtoffer zijn.

Door je te oriënteren op wat een mens volledig maakt. En hoe dat voor jou, als uniek en onvervangbaar persoon, nu is. Voor mij bestaat een mens uit lichaam, ziel en geest. In mijn ogen wordt een mens volledig als aan alle aspecten liefdevolle zorg kan worden gegeven. Het helen van een moederwond is geen doekje voor het bloeden. Het is geen pijntje waarbij een aspirientje helpt. Een medisch oplossingsmodel past niet. Het helen van een moederwond is een heroriëntatie op de trage vragen van: wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Waar ga ik naar toe? Het gaat erom dat jij je, ondanks wat is voorgevallen, werkelijk weer tot leven in staat voelt. Het is bezinning, bewustwording en verzoening. Waaruit levenskunst ontstaat.

Op welke manieren zijn deugden belangrijk?

Deugden zijn een noodzakelijke voorwaarde om een volledig mens te worden. Deugden zijn positieve uitdrukkingen en leiden tot iets constructiefs. Ze zijn niet afbrekend, stoelen niet op haat of angst. Deugden inspireren tot innerlijke kracht en juist handelen.
Deugden zijn bijvoorbeeld voorzichtigheid en wijsheid, rechtvaardigheid, gematigdheid en zelfbeheersing, moed en standvastigheid, geloof, hoop en liefde. Verschillende persoonlijkheidstypen hebben een gerichtheid op verschillende deugden, die er voor hen als het allerbelangrijkst uitspringen. Het kan heel verhelderend zijn om je in jouw type te verdiepen. Het kan veel verklaren van je innerlijke dynamiek. Het kan veel verklaren wat het precies is dat, specifiek voor jou, je zo tegen de borst stuit. En ook dit verwijst weer naar het goede, ware en schone dat jij als mens wel wilt honoreren en realiseren.

Deugden hebben een betekenis. Als het over betekenis gaat, gaat het over zingeving. Als jij de vrijheid krijgt om te handelen naar wat je wilt en innerlijk vrij bent om dat te bepalen, kun je leven naar je waarden. Als het over waarde gaat, gaat het over zingeving. 

De harmoniserende werking van deugden als het fout gaat…

In de hele wereldgeschiedenis bestaan er, ondanks de bijna ontelbare oorlogen en conflicten, maar drie beelden ten aanzien de oorzaak van het kwaad. Ten aanzien van de oorzaak van het kwaad, bedoel ik te zeggen. 1) onwetendheid; 2) een op de proefstelling; 3) een strijd tussen licht en duisternis.

Een op de proefstelling vraagt om wijsheid, moed en volharding gericht te blijven op het goede, het ware en het schone. Om uit de duisternis te raken is het noodzakelijk je te richten op het licht. Het licht dat staat voor alles wat goed, liefdevol en rechtvaardig is. Kennis, de juiste kennis, is noodzakelijk om onwetendheid te beëindigen en je te kunnen richten op wat jou en je medemens wel vooruit helpt. Wat dat is? Dat kun je ontdekken door het te doen en te kijken naar welke resultaten het oplevert.
Als je handelingen, woord en daad, voortkomen uit deugden, dan kun je floreren als volwaardig mens.

Zinvol!

Waardevol!

Waarschuwing: de diverse onderdelen die vermeld staan bij het helen van je moederwond zijn niet volledig. Daarvoor ontbreekt de ruimte. Het artikel geeft algemene informatie.
Als jij er aan toe bent om aan de slag te gaan met het helen van je moederwond is het van groot belang hulp te zoeken.
Voor steun, als klankbord, als veilige ruimte, om dingen te kunnen checken, voor troost en bemoediging, om vragen te stellen, om nieuwe dingen uit te proberen, als begeleiding.
Hulp voorkomt dwaalwegen.
Hulp verkort de benodigde tijd gigantisch.

Boek: Moral Injury, verborgen littekens van het innerlijk strijdveld van Daniel Muller en Erwin Kamp (red.). Eburon, Delft, 2018.