Wat is dat toch? Over de waarde van contemplatie
“Wat is dat toch,” vraagt H., “daar achter je?”
We spreken elkaar in een breakout room tijdens een zoomsessie.
H. en ik volgen die avond via zoom de colleges.
Onze medestudenten zijn voor een deel fysiek aanwezig of volgen ook via zoom de colleges van de post-Hbo opleiding Geestelijk Begeleider aan de Academie voor Geesteswetenschappen.
In een breakout room spreken we elkaar onderling digitaal voor opdrachten en verdiepingsoefeningen.
We zijn zichtbaar voor elkaar via de camera.
We zien niet alleen elkaar, maar ook een stukje van elkaars interieur: zolderkamers, studeerplekken, woonkamers, boekenkasten, kamerplanten, behang of muurverf, …
Achter mij zijn witte gordijnen en een stukje witte muur met ‘iets’.
“Wat is dat toch?”
Mariabeeld
Het ‘iets’ is een houten Mariabeeld uit Frankrijk, uit 1918.
Een zingevende ondertoon voor mij is bijvoorbeeld dat 1918 het eind van de Eerste Wereldoorlog markeert en Maria bijvoorbeeld troost, ontferming en beschermende bemoediging belichaamt en symboliseert.
Ik vertel er wat over en bied aan een foto te sturen, dan kan H. het Mariabeeld beter zien dan korrelig vanuit de verte via zoom.
Zo gezegd, zo gedaan.
In dit Mariabeeld zitten nog meer beelden.
Op elk van deze beelden kun je verder reflecteren.
Reflectie
Reflectie op iets, is in ons dagdagelijkse bestaan het terugkijken op geleverde prestaties.
Die betekenis bedoel ik niet.
Ik doel op reflectie in de betekenis van iets diep doordenken of beschouwen of tot je door laten dringen.
Het is met name het ‘tot je door laten dringen’ dat kan leiden tot diep innerlijke ervaringen.
Dit proces van reflectie kun je ook contemplatie noemen.
Wat voor diep innerlijke ervaringen nodig is, is materiaal om op te reflecteren.
Een vraag, een levensvraag, een verwondering, een beeld, een ervaring, een klank, een tekst, of …
Ook nodig: stilte, ontvankelijkheid en niet-hechten aan enig resultaat.
Ons innerlijk spreekt eigen taal in eigen tijd.
De waarde van contemplatie
De waarde van contemplatie op een beeld, waardoor je geraakt wordt, is dat je doordringt in iets groters.
Het beeld symboliseert iets groters.
Iets groters dat jou omvat en overstijgt.
Net zoals je met je gedachten kan beseffen dat de samenleving bijvoorbeeld jou omvat en overstijgt, net zo kan dat ook in je binnenwereld.
Er is een wereld buiten ons.
Er is een wereld in ons.
Via onze binnenkant, ons hart of onze ziel of hoe je het maar noemen wilt, kun je op een fundamentele manier worden geraakt door het goede, het ware en het schone.
Fundamenteel geraakt worden kan maken dat je op een nieuwe manier naar de dingen gaat kijken, dat je je levensvisie bijstelt, dat je kijk op de gebeurtenissen verandert, dat je je daardoor anders opstelt, waardoor je anders handelt, voelt en ervaart, waardoor je anders reageert op de gebeurtenissen of andere ervaringen opdoet, dat je leven daardoor verandert en verbetert…
Als je je leven kunt verbeteren in harmonie met alle lagen in jou, tot op de bodem van je ziel, dan wordt je leven het meest moeiteloos.
Dat is de potentiële waarde van contemplatie.
Voor jou.
Voor mij.
Voor iedereen.
Hoe doe je dat? Contemplatie?
Bijvoorbeeld zo…
In dit Mariabeeld zitten nog meer beelden, zei ik zojuist.
Op basis van wat je ziet en associeert, kun je zulke beelden gewaarworden.
Beeld 1: Een traan
De achterwand is een traanvorm.
Een traan kun je laten van verdriet of uit geluk of ontroering.
Welke tranen heb jij gehuild?
Wat is voor jou troost, ontferming en beschermende bemoediging?
Welke bron geeft jou weer moed? Of vertrouwen?
Of…?
Beeld 2: Verbinding omhoog
Deze traan met punt omhoog strekt zich als het ware uit naar het hogere, terwijl de onderkant, de bodem van de achterwand, het horizontale wel raakt maar door de afronding voortdurend blijft ingesloten in de beweging omhoog.
Wat houdt jou in verbinding met het hogere?
Welk goeds vind jij in het hogere?
Op welke grond houd jij je het best staande?
Beeld 3: Verbinding met alle ruimte
De figuur van Maria is ingesloten door verticale en horizontale krommingen.
Als je die twee richtingen in je verbeelding uitrekt, groter maakt, dan staat de figuur van Maria in contact met alle ruimte.
In welke verbanden voel jij je opgenomen?
Familie, lotgenoten, gelijkgestemden, natuur, God, het universum, de kosmos, …?
Andere beelden…
Misschien zie jij nog andere beelden.
Daarop is ook te contempleren.
Wat betekent het voor jou?
Wat is de waarde voor jou?
Wat vond H. ervan?
Een van de verwoordingen waarmee H. reageert, is: “Krachtig en zacht tegelijkertijd.”
Mooi getroffen, vind ik. Dat is ook zo.
Het zijn twee ervaringskenmerken die tegelijkertijd aanwezig zijn, als ik mijn aandacht richt op de uitstraling van dit beeld.
Die meerwaardigheid is kenmerkend voor beelden, die ons diepste innerlijk kunnen raken.
Meerwaardigheid van beelden en verbindend vermogen
De ogenschijnlijke tegenstelling kracht en zachtheid, die we wel in ons dagelijks leven en taalgebruik ervaren, wordt opgeheven in de ervaring die ons diep innerlijk raakt.
Diepe innerlijke ervaringen kunnen bijvoorbeeld tegenstellingen opheffen door ze in een nieuwe vorm onderling te verbinden en te overstijgen.
Dat werpt nieuw licht op onze werkelijkheid tot aan dat moment.
Het kan ons verrijken, ons een nieuw inzicht geven, of nieuwe inspiratie om een andere koers te varen in ons leven, of…
De twee ervaringskenmerken van kracht en zachtheid, of zachtheid en kracht, zijn voor mij aanwezig in dit Mariabeeld.
Tegelijkertijd ervaar ik dat woorden niet volledig kunnen verwoorden wat ik ervaar.
In de ervaring is meer… Een veld, een ondergrond, een richting, een kruispunt, een brandpunt, een ruimte met een werking…
Woorden schieten tekort
Woorden zijn ontoereikend voor dit niveau van ervaren.
Met woorden tasten we naar de beste klank of uitdrukking, waarin onze ervaring meetrilt.
Alleen iemand met een overeenkomstige ervaring, verstaat die taal het beste.
Geraakt worden, daar gaat het om!
Als iets je raakt, dan heeft het jou wat te melden.
Stilstaan bij wat je raakt, hoe het je raakt, wat zich ontvouwt in contemplatie…
… dat verrijkt je innerlijk.
Dat is fijn, fascinerend en waardevol.
